Oude stomme films met hedendaagse crispy jazz

Wat hebben honderd jaar oude stomme films gemeen met een Belgische bigband? Om het antwoord te vinden bezoek je een concert van het gerenommeerde tegendraadse muziekgezelschap Flat Earth Society (FES). FES is geen big band, het is geen fanfare, het is een bende, aldus Toots Thielemans. Maar bendehoofdman Peter Vermeersch heeft er wel een goed georganiseerd en vloeiend collectief van weten te maken. De band bestaat inmiddels twintig jaar. De bezetting van FES is in de loop van het twintigjarig bestaan wel eens iets gewijzigd, maar dezelfde instrumentatie is overeind gebleven. En ze toeren over de hele wereld met hun uiteenlopende projecten. Dit najaar waren ze nog in Canada en de VS (met het grootse deel van de band, want voor twee muzikanten zijn ze nog steeds in afwachting van een werkvergunning) en speelden ze muziek bij de film.

DE NIEUWE VORST
Normaal gesproken speelt Flat Earth Society op het podium van Paradox. Met een bezetting van vijftien man is het podium dan goed vol, maar het is prima te doen. Nu er ook film wordt getoond bij het concert werden de zichtlijnen voor het publiek te beperkt. Uitwijken naar een andere locatie was wenselijk. Het in een historische villa verborgen bijzondere theater De Nieuwe Vorst bood graag onderdak. Het theater is net om de hoek en biedt plaats aan ruim tweehonderd bezoekers, heeft een oplopende tribune en is uitermate geschikt voor het vertonen van een film op de achtergrond. En, ook niet onbelangrijk, het geluid bleek erg goed te zijn! Voor de gelegenheid staat FES-hoofdman Peter Vermeersch ter linkerzijde voor de band te dirigeren en staat niet in het beeld van de bezoekers.

BELGENLAND
De eerste film is eigenlijk een homevideo avant la lettre. Het basismateriaal van de film is afkomstig van een zeer gefortuneerde amateurfilmer uit Chicago die samen met vrouw en twee  dochters in de winter van 1927/1928 een luxe reis rond de wereld maakte op de S.S. Belgenland. Van New York tot Shanghai, van de Stille Oceaan tot Egypte doorkruisten ze de wereldzeeën. De man had overal zijn camera in de aanslag. Daar waar het licht het toestond maakte hij opnames. Hij werd zo een van de allereerste toeristen die een reis rond de wereld vastlegde op film. Naast prominente beelden van zijn echtgenote levert het ook een mooi inkijkje in de wereld van meer dan negentig jaar geleden.
De originele beelden kwamen in 2015 vrij om te restaureren en te digitaliseren. Peter Vermeersch werd gevraagd aan de slag te gaan met het filmmateriaal en monteerde volgens eigen inzicht. Hij knipte zes hoofdstukken en componeerde er zes muziekstukken bij. Het eindresultaat is goed voor een korte film van 38 minuten, waarin panoramische vergezichten en levendige straatbeelden van ondermeer Bombay, Canton, Calcutta, Delhi, Honolulu, Singapore, Tokio en Yogjakarta worden voorzien van verrassende, veelzijdige en goed passende muziek. Alles live uitgevoerd.

DE OESTERPRINSES
De film van na de pauze heeft een andere en langere ontstaansgeschiedenis, maar sluit qua sfeer goed aan bij het tijdsbeeld van de rijke roaring twenties uit de eerste film. De Oesterprinses kwam gereed als die Austernpinzessin in 1919, honderd jaar geleden. Het is een Duitse film van Ernst Lubitsch en handelt over de verveelde en puissant rijke Amerikaanse oestermagnaat Quaker die zich omringd weet door vele tientallen butlers, secretaresses en bedienden. Het personeel beweegt zich als in de choreografie van een spektakelopera met militaire discipline door het immense huis van de Amerikaan. Niets in het leven weet hem nog te boeien, behalve het vinden van een huwelijkskandidaat voor zijn verwende ongehuwde dochter. En met minder dan een prins neemt hij geen genoegen. In afwachting van de potentiële huwelijkskandidaat wordt de aanstaande bruid met bad- en kleedrituelen door tientallen bediendes voorbereid voor de confrontatie. Het huwelijk wordt snel beklonken en een wild feest inclusief bacchanaal en foxtrot-epidemie bezegelen het ja-woord. Ondanks een verwarrende persoonsverwisseling is het uiteindelijk eind goed al goed; de Oesterprinses trouwt met de echte Prins Nucki, en iedereen is blij.

LANGE RELATIE
Met de Oesterprinses hebben de leden van het Belgische collectief een lange relatie. Al in 2005 werd de Nederlands ondertitelde film van 64 minuten voorzien van muziek door Vermeersch. Sinds dat jaar is de Oesterprinses onderdeel van het repertoire van FES. In 2018 werd de film nog een keer onder handen genomen en opgepoetst tot betere beeldkwaliteit en teruggebracht tot 57 minuten. Dat is vermoedelijk ook een kwestie van iets hoger tempo. De muziek is in de loop der jaren, en juist ook na de recente reeks van concerten, uitgegroeid tot een bijna perfect aansluitend geheel. Hilarische momenten gaan hand in hand met het subliem spelende Belgische ensemble. De Duitse humor in de film en de Belgische humor in de muziek vormen een prima match.

HERKANSING
De Flat Earth Society heeft dit jaar nog een paar filmconcerten in de agenda staan. Je kunt ze nog treffen in Antwerpen, Oostende en Den Bosch.

vrijdag 29 november 2019
De Singel, Antwerpen

zaterdag 30 november 2019
De Grote Post, Oostend

vrijdag 13 december 2019
Willem Twee Toonzaal, Den Bosch

CULTUURSLAG
Na het concert wordt er een groepsfoto gemaakt van muzikanten met publiek als teken van protest tegen de aangekondigde bezuinigingsmaatregel van de nieuwe Vlaamse regering.

FLAT EARTH SOCIETY
Bart Maris – trompetten
Pauline Leblond – trompet
Martí Melià – klarinetten
Rob Banken – altsax
Michel Mast – tenorsax
Bruno Vansina – baritonsax, fluit
Marc Meeuwissen – trombone
Peter Delannoye – trombone
Berlinde Deman – tuba
Peter Vandenberghe – piano, keyboard
Kristof Roseeuw – contrabas
Frederik Leroux-Roels – gitaar
Teun Verbruggen – drums
Wim Segers – vibrafoon, xylofoon
Peter Vermeersch – directie

De Nieuwe Vorst Tilburg (NL) 22 november 2019
Tekst en fotografie: Ella & Eddy Westveer
Podiumfoto met publiek: Hans-Walter Knopp