Auteur van het boek Jazz in Rotterdam, Hans Zirkzee interviewde en schreef over talloze jazzmuzikanten die een band met Rotterdam hebben of hadden. Musici die veel reizen en mensen ontmoeten hebben vaak mooie en interessante verhalen te vertellen. 

Pianist, dwarsfluitist en componist Ruud Kuyper genoot ongetwijfeld de meeste bekendheid door zijn journalistieke carrière en gepubliceerde jazzboeken.

Ruud Kuyper was pianist, dwarsfluitist, componist, schrijver, radiopresentator en docent. Zijn journalistieke carrière besloeg bijna 40 jaar. Via zijn klasgenoten van het Erasmiaans gymnasium kwam hij in aanraking met de jazzmuziek. Tadd Dameron’s Big 10 op een Capitol 78-toeren plaat uit 1949. Er ging een nieuwe wereld voor hem open. In de band van de bebop pianist, componist en arrangeur speelde destijds onder anderen trompettist Miles Davis. In 1951 startte Ruud Cooper’s Rhythm Club, een schoolband van het Erasmiaans gymnasium met Hans Sleutelaar (Harry Keymaker), Hans Steinz (Henry Stones) en Ronald Bijlsma (Ronny Woodman). Ruud maakte van augustus 1953 tot maart 1954 deel uit van het Modern Music Combo met Hans Mantèl senior (gitaar), Wim Spek (bas) en Nick van Eyck (zang). In september 1954 won zijn trio met bassist Siebe Huizinga en drummer Tony Viola de tweede prijs op het AVRO-jazzconcours. Na zijn kandidaatsexamen Rechten startte hij een carrière in de muziek. Hij speelde dwarsfluit en piano in het Esquire Sextet, het Maple Leaf Sextet, de bands van Tony Viola, Koos van Beurden, Bob van Waasdijk, Ruud Bos, Piet Noordijk en het combo onder zijn eigen naam. Met het Dutch Jazz Quintet (o.a. saxofonist Herman Schoonderwalt en bassist Ruud Jacobs) reisde hij naar India en Pakistan voor jazzfestivals in Bombay en Karachi.

TOON HERMANS
In de jazz was echter nauwelijks droog brood te verdienen. In januari 1963 kreeg hij de kans om het financieel onzekere schnabbelcircuit te verruilen voor een vaste plaats in de begeleidingsband van Toon Hermans. Tot medio 1965 verzorgde hij uiteindelijk 570 voorstellingen met de Limburgse cabaretier.

OVER JAZZ
In het essay ‘Over jazz’ (1967) schreef Kuyper:

‘Toch is Rotterdam nooit een bakermat geweest van de Nederlandse jazz, zoals Den Haag en Eindhoven – daar helpt zelfs het feit dat Rita Reijs ervandaan komt niet aan.’

Hij beschreef de magere naoorlogse jazzscene in Rotterdam.

‘Ab de Molenaar, leider van The Millers, opende aan de Westblaak de Millersclub, voorloper van De Wieck. Rotterdam had naast de unieke Douche bijeenkomsten – waarop Karel Scholten, lang voordat in Amsterdam was ontdekt dat zo iets eigenlijk best ‘hip’ was, jazz en poëzie combineerde – weer een eigen jazzcentrum, want de bekende ontmoetingsplaatsen als Parkzicht, L‘Ambassadeur, De Kroon en de Birdland Bop Club in het gebouw van de IJsclub Kralingen waren al lang ter ziele.’

Voor de VPRO-radio maakte Ruud Kuyper het programma Jazzrondo. Ook werkte hij bij de AVRO en radio Veronica. Op 28-jarige leeftijd werd hij jazzmedewerker en redacteur binnenland bij de NRC.

In 1972 begon hij bij de kunstredactie van het Algemeen Dagblad. Over de Douche bijeenkomsten schreef hij in het AD:

‘Voor de Karel Scholten moet het wel een beetje teleurstellend zijn geweest, dat het publiek tijdens de grammofoonmuziek van Charlie Parker rumoerig was en een jazzkrant zat te lezen. Ter afwisseling vertelde de heer Scholten iets over het leven van deze door gebruik van verdovende middelen jong gestorven jazzvernieuwer. Hans Sleutelaar en Cor B. Vaandrager lazen uit eigen, nog ongepubliceerd, werk voor. Cor Vaandrager wist met zijn kennelijk op de zachte winter geïnspireerde verhaal ‘Kou’ een betere indruk achter te laten dan Hans Sleutelaar met zijn experimentele gedichten. Ook het gedicht ‘De drummer’ van Vaandrager getuigde van originaliteit en fantasie. Na de pauze speelde het trio Ruud Kuyper jazz in de moderne stijl. Vooral toen de trompettist Koos van Beurden voor versterking kwam zorgen, oogstten de musici veel succes. In de pauze ging het nieuwe deeltje met experimentele poëzie en proza van Sleutelaar, Scholten en Vaandrager grif van de hand.’

SOEPEL
Menno Schenke noteerde over Ruud’s journalistieke werk: ‘Ruud Kuyper interviewde grote nationale en internationale sterren. De lijst van zijn gesprekspartners loopt van Jasperina de Jong, Willem Nijholt en Paul van Vliet via Juliette Greco, Liza Minnelli, Bette Midler en Tina Turner naar David Bowie.
Kuyper had in zijn interviews en reportages een soepele manier van schrijven, soms laconiek, dan weer ontroerend door een korte tussenzin of een karakteristiek in enkele bijvoeglijke naamwoorden. In een verhaal over het Popfestival Kralingen, 25 jaar later in 1995 een impressionistische herinnering:

‘Zaterdag en zondag. Love, peace, happiness. Zon op, regenbuien, zon onder. Jefferson Airplane met een warrelige Grace Slick. The Byrds bij zonsondergang tegen een donkergrijze avondhemel. Dampende slaapzakken. Een bord boven de menigte: We need dope. Weer een bui. Turn turn turn. Ineens was er plastic om boven het hoofd te houden. Jesus is just allright with me. Af en toe een bliksemschicht boven de zwarte plas. Buitelende, paars verlichte piramides op het watertje tussen Bos en Plaszoom.’

JAZZBOEKEN
Van Ruud Kuyper verschenen een aantal jazzboeken: Jazz en omstreken (1984), Jazz in stijl (1992), Klassiek Amerikaans. 1001 songs en hun componisten (1996) en de pocket Alfabet van de jazzmuziek (1998). Eén van de hoogtepunten in zijn journalistieke carrière was het interview dat hij hield in het Hilton hotel in de nacht van 11 op 12 november 1987 met Miles Davis van wie Kuyper alle concerten in Nederland had gezien. Het zeer leesbare vraaggesprek met zijn idool verscheen integraal in het boek Miles Davis dichterbij (1988). De onvermoeibare vakman overleed op jonge leeftijd van 62 jaar aan de complicaties van een galblaasoperatie.

BRONNEN
Interview met Jeroen Kuyper d.d. 4 januari 2012.
Menno Schenke: ‘Ruud Kuyper was een groot journalist’.
Frans Vogel: ’t Staartje van de Fles’.
Hans Zirkzee: ‘Jazz in Rotterdam, de geschiedenis van een grote stadscultuur’.

Hans Zirkzee

Hans Zirkzee
‘mister’ jazz in Rotterdam,
muziekdocent,
saxofonist,
concertorganisator,
schrijver, jazz-historicus,
auteur van Jazz in Rotterdam
(de geschiedenis van een grotestadscultuur),
winnaar Dutilh-Prijs 2016

OVER R†JAM
Stichting Rotterdam Jazz Artists Memorial