Auteur van het boek Jazz in Rotterdam, Hans Zirkzee interviewde en schreef over talloze jazzmuzikanten die een band met Rotterdam hebben of hadden. Musici die veel reizen en mensen ontmoeten hebben vaak mooie en interessante verhalen te vertellen. 
Deze biografie werd deels gepubliceerd in Jazz in Rotterdam en werd aangevuld met later beschikbaar gekomen informatie.

FOTO
Hans Langeweg (maart 1980)

De Rotterdamse jazzkenner Hans Langeweg overleed op 18 december 2007 na een kort durende opname in het IJsselland ziekenhuis op 87-jarige leeftijd.

Zonder het speurwerk van Hans Langeweg had ik mijn boek Jazz in Rotterdam, de geschiedenis van een grotestadscultuur nooit kunnen schrijven. Ik leerde hem kennen door zijn gedegen en goed onderbouwde publicaties in de diverse (vak)bladen. Ik ontmoette hem persoonlijk bij de fameuze muziekhandel Hakkert, waar hij boekhouder was en ik bezocht regelmatig zijn onderhoudende lezingen. In het begin van de jaren ‘80 vroeg ik hem een overzicht te maken van de vooroorlogse muziekpodia in Rotterdam met als doel aan te tonen hoe mager het culturele uitgaansleven toen was en eigenlijk nog steeds is.

Foto: Hans Langeweg met trompettist Klaas Wit

CARBONVELLETJES
Ik was verbijsterd door de enorme massaliteit en de grandeur van het vooroorlogse amusementsaanbod, de schitterende theaters en de spectaculaire dancings en dat niet alleen; de stad huisvestte toentertijd de belangrijkste artiesten en musici. Maar liefst negen dagbladen telde Rotterdam. De meesten verschenen drie maal per dag! Hans kopieerde in de bibliotheek nauwgezet uit oude kranten en tijdschriften alles wat met de jazzmuziek in het vooroorlogse Rotterdam te maken had. Voor de zekerheid soms wel vijf maal. Delpher bestond nog niet. Ik denk vaak hoe moderne zoekmachines zijn leven veel aangenamer hadden kunnen maken. Zijn ouderwets getypte stukken telden minstens drie carbonvelletjes. Hij sprak vol lof over de Rotterdamse schrijver en historicus Jan Oudenaarden, want die had hem uitgelegd hoe de kopieermachine in de centrale bibliotheek functioneert. Ik denk niet dat het hem daarom ging. Beiden deelden hun grote liefde voor de stad.

Ondanks of dankzij zijn consciëntieuze research waren de publicaties van zijn hand relatief zeldzaam. Hij besteedde veel tijd aan een artikel. Als er dan zonder een deugdelijke argumentatie redactioneel geknipt werd, kon hij hierom dagenlang woedend zijn. Hij ervoer zo’n ingreep als een enorme miskenning van zijn deskundigheid en een totaal gebrek aan respect en daarin had hij natuurlijk volkomen gelijk.

Hans Langeweg (maart 1980)

GEEN KATTENGEJANK
Arie Johannis Langeweg werd geboren op 6 september 1920 in Rotterdam-Kralingen. Hij studeerde viool aan het conservatorium van Jos Holthaus. Tijdens een vakantietrip hoorde hij de muziek van het dansorkest van Roy Fox. Hij kreeg voor zijn 13e verjaardag een koffergrammofoon en hij luisterde tijdens de kegelavonden van zijn vader ongestoord naar de jazzmuziek op de radio. Zijn moeder vond jazz géén kattengejank. Op de HBS kon hij zijn passie voor de jazzmuziek delen met zijn medestudenten. Via Louis Armstrong, Benny Carter, Ray Noble en Cab Calloway kwam hij tot de muziek van Duke Ellington, die voor hem op eenzame hoogte staat. Al in 1939 stuurde hij de VARA een brief over de jazzuitzendingen op de radio. Toch zag hij zichzelf als een laatbloeier. Bij zijn eerste bezoek aan de reünie van Doctor Jazz (1965) raakte hij geïmponeerd door de kennis van de aanwezige deelnemers. Hij is daarna als een bezetene gaan studeren. Negen jaren later schreef hij zijn eerste artikel voor het Doctor Jazz Magazine.

ANTIFASCIST
In 1941 werd zijn opleiding aan de Hogere Economische School door de bezetter gestaakt.
Hans belandde in het verzet en hij kon in 1942 onderduiken in nota bene de Keukenhof! Met een door de Hillegomse politie in beslag genomen accuradio werden de berichten van de nazi’s en de BBC onderschept en gepubliceerd in de verzetskranten: De Bevrijding en De Kroniek van de Week. Na de oorlog continueerde hij zijn journalistieke werk bij het dagblad De Waarheid. Hans was een overtuigde antifascist. In 1955 werd hij ontslagen, wegens de sterk gedaalde oplage van De Waarheid. Een jaar later moest hij onder politiebegeleiding vluchten uit het pand van De Waarheid op de Mijnsherenlaan waar hij toen woonde. De rellen die volgden op de Russische inval in Hongarije waren voor hem levensbedreigend. ‘De enige keer dat ik in aanraking met de politie ben gekomen,’ zei hij.

RADIO EN PUBLICATIES
Jarenlang verzorgde hij de jazzprogramma’s van Radio Capelle (1985-2000), de Bejaarden Omroep Stichting (1985-1998) en de RANO (1998-2007). Hij publiceerde talrijke goed gedocumenteerde artikelen in het Doctor Jazz Magazine (va.1974), The Chronicle (va.1975), Satchmo (va.1975), Swingtime (va.1977), het programmablad van het Bredase Jazzfestival en vele stedelijke uitgaven. Hij voerde een immense correspondentie met jazzkenners over de hele wereld. In Rotterdam organiseerde hij onder het motto Een praatje met een plaatje contentieus gedocumenteerde lezingen over de vooroorlogse jazz, vergezeld van interviews met jazzmusici, jazzfilms (vooral die uit de collectie van Rob van Kuik) en optredens (o.a. in de Romeynshof, De Scheepjes, De Keerweer en De Troubadour in de Pannekoekstraat). Hans was een groot bewonderaar van radiomaker Han Reiziger.

JAZZSTUDIE
De laatste vijftien jaar van zijn werkzame leven was hij boekhouder bij Hakkert, de befaamde muziekwinkel. Na zijn pensionering stortte hij zich voltijds op zijn jazzstudie. Dagelijks verbleef hij in de bibliotheek en het gemeentearchief. Zijn drukke werkzaamheden en zijn hoge leeftijd stonden het rubriceren van al het materiaal in de weg. Hij tobde met zijn gezondheid. Gelukkig vernam hij tegen het einde van zijn leven dat er een boek geschreven zou worden over de geschiedenis van de jazz in Rotterdam!

Hans Langeweg en Paul vd Laar. (Foto Henk van der Kroon)

34 VERHUISDOZEN
Met het uitpluizen van zijn archief, dat 34 verhuisdozen telde, was ik meer dan een jaar bezig. Hij had het mij in bruikleen nagelaten. We kunnen Hans Langeweg geen vragen meer stellen, maar het is een troost dat hij de zekerheid heeft gekregen dat zijn indrukwekkende karwei niet verloren gaat. Dat besef had zijn beslag toen hij op 21 november 2007 de hand schudde van Paul van de Laar, de directeur van het voormalige Museum Rotterdam en hoogleraar Stadsgeschiedenis aan de Erasmus Universiteit. Ondanks zijn antifascistische opvattingen bleef Hans Langeweg toch autoriteitsgevoelig en dat is te zien aan zijn blik.

BRONNEN
Jazz in Rotterdam, de geschiedenis van een grote stadscultuur (2015) door Hans Zirkzee
talrijke interviews

Hans Zirkzee

Hans Zirkzee
‘mister’ jazz in Rotterdam,
muziekdocent,
saxofonist,
concertorganisator,
schrijver, jazz-historicus,
auteur van Jazz in Rotterdam
(de geschiedenis van een grotestadscultuur),
winnaar Dutilh-Prijs 2016

OVER R†JAM
Stichting Rotterdam Jazz Artists Memorial