Festival ZeelandJazz met Zeeuwse kleuren gestart

Het festival ZeelandJazz is vrijdagavond 9 juni 2023 gestart met jazz op en van de Zeeuwse eilanden. Het festival vindt het eerste weekend plaats in Terneuzen en verlegt komend weekend haar werk- en genietterrein naar Middelburg. Het festival wordt daar zondag 18 juni 2023 weer afgesloten.

Het eerste concert van ZeelandJazz 2023 startte op een plek met de langste jazzgeschiedenis in Zeeland. Porgy en Bess in Terneuzen zit sinds de oprichting in 1957 op dezelfde locatie in de Noordstraat. En over Zeeuwse eilanden gesproken; volgens sommigen is er maar één eiland meer over. En dat is misschien verrassend genoeg Zeeuws-Vlaanderen! De meesten gaan er weliswaar niet met een bootje naar toe, maar je moet nog wel een ‘kaartje’ kopen om er te komen! Dat zou natuurlijk wel anders geweest zijn als de Westerschelde door Den Haag of Rotterdam gestroomd zou hebben. Gelukkig konden alle muzikanten de weg vinden en de overtocht betalen.

Martin Fondse op Rhodes, Prophet en vleugel tijdens High Tide.

ZEELANDJAZZ ORKEST
Traditiegetrouw is er tijdens het festival ZeelandJazz een speciaal samengesteld Zeeuws ensemble. De naam: ZeelandJazz Festival Orkest, ZeelandJazz Orkest, Zeeuws Jazz Orkest of misschien zoals dit jaar ZeelandJazz Saxofoon Orkest. What’s in a name?
Hoe werkt het? Er wordt een bandleider gevraagd en die stelt het gezelschap samen. Dit jaar was dat – niet toevallig Componist des Vaderlands – de van het Zeeuwse Tholen afkomstige en wonende Martin Fondse. Het verzoek of de opdracht leidde dit jaar een paar stappen verder, want er werd ook nieuwe muziek geschreven.

Dirk-Peter Kölsch

FORCES OF WATER
Voor de provincie Zeeland schreef Fondse een suite met als thema ‘water’. En dat paste dan weer uitstekend in een trilogie over water, om even aan te geven hoe het brein van een Componist des Vaderlands werkt. Maar het Zeeuwse deel van de trilogie kreeg de titel Forces of Water mee. Fondse schreef veel noten zonder consessies te doen voor de schoonheid van de muziek die in zijn hoofd zat. Achteraf een goede keus, maar het leverde een pittige studeeropdracht op voor de leden van het orkest. De stukken werden pas de afgelopen week ingestudeerd en tot op het laatste moment was niet duidelijk of alle onderdelen gespeeld zouden worden en in welke volgorde. In ieder geval in Porgy en Bess werd een spannende première met veel muzikale hoogstandjes beleefd. Daar kun je als bezoeker alleen maar respect voor hebben. Je ongetwijfeld belangrijke gesprekken kun je even temperen of parkeren tot later of elders. Even genieten van deze topmuzikanten!

Martin Fondse

Eric van der Westen

PROVINCIE
Het verzoek vanuit de Terneuzense tak van ZeelandJazz aan Fondse sloot goed aan bij diens project om alle provincies te bezoeken. “Dit is de achtste die ik bezoek, maar Hans Zuiderbaan was de eerste die me vroeg”, aldus Fondse. Nadat hij de lijst met mogelijke kandidaten voor het gezelschap doorgestuurd kreeg constateerde hij dat er uit Zeeland gemiddeld meer muzikanten komen, dan er in New York wonen. De hoge kwaliteit en dichte concentratie aan houtblazers sprong nog meer in het oog. Er werd een kwartet aan saxofonisten samengesteld en de bijbehorende ritmesectie werd gevormd door de Tilburgse, maar in Zierikzee geboren contrabassist Eric van der Westen en drummer Dirk-Peter Kölsch uit ‘Zeeland-Oost’ of wel geboren in een bocht van de Moezel, met wie Fondse al lange tijd samenwerkt.

Jan Menu

Jasper van Damme

Stephanie Francke

Paul van der Feen

DE MUZIEK
De suite blikt niet somber terug naar de Zeeuwse strijd tegen het water, maar is veel meer een hommage aan de Zeeuw en er spreekt vooral hoop uit voor de toekomst. Het opgewekte intro Country Life ging naadloos over in het stuwende Modern Times Water Babies geïnspireerd door Wayne Shorter en Weather Report. Het volgende dromerig startende Underworld Soul had een mooie feature voor bassist Van der Westen en hij werd begeleid door lyrische saxofoonpartijen en afgesloten met een krachtige solo van Stephanie Francke. In Time Lines wierp saxofonist Paul van der Feen zich op als concertmeester van het Zeeuwse saxofoonkwartet, toen er zonder ritmesectie werd gespeeld. Voor drummer Kölsch lag een hoofdrol weggelegd In Warped Water, waarin de dreiging van het water voelbaar was.

Paul van der Feen

NAADLOOS
Cascade bevatte een waterval aan nieuwe en recentelijk ingestudeerde noten. De hele suite werd als één stuk gespeeld, maar tussendoor niet zonder humor ingeleid door orkestleider Fondse. Na Kindergarten volgde er een solo van hem. Zoals hij zelf zei geïnspireerd door de Tweede Wereldoorlog, de Watersnoodramp en Weather Report. “Ik probeer een beetje te klinken als Joe Zawinul, bekend om zijn dure instrumenten die klinken als een accordeon”. Zijn solo bleek een hoogtepunt en dwong even de absolute stilte af van de aanwezige bezoekers. High Tide, het melancholische Drop Tears en tot slot met het toepasselijke Hope met het vizier op de toekomst werd dit prachtige muziekstuk afgesloten. Een bijzondere verzameling noten op papier die op het podium werden vertaald in magnifieke muziek met soleerwerk van alle blazers op het hoogste niveau. Jan Menu op zijn baritonsaxofoon, Jasper van Damme die voor deze gelegenheid zijn alt- had verruild voor een tenorsax, Stephanie Francke die haar sopraan thuisliet en zich beperkte tot de alt en tot slot Paul van der Feen die deze avond schitterde op alt- èn sopraansaxofoon. Jammer dat het orkest volgend weekend niet ook in Middelburg speelt. Maar het zal wel elders nog wel te horen zijn……gelukkig!

TOEGIFT
Veertig jaar na de Watersnoodramp, nu dertig jaar geleden – “ik had mijn haar nog” – schreef Martin Fondse zijn eerste saxofoonarrangement. Het stuk met een vrolijke en wat Afrikaanse inslag, genaamd Black Ears haalde het destijds niet verder dan een voorspelavond. Tot nu dan! Het bleek een zeer feestelijke afsluiter!

ZEELANDJAZZ
Porgy en Bess, Terneuzen (NL)
9 juni 2023
Tekst en fotografie: Ella & Eddy Westveer

ZEELANDJAZZ FESTIVALORKEST
Martin Fondse – leider, piano, Rhodes, Prophet
Stephanie Francke – altsaxofoon
Paul van der Feen – alt- en sopraansaxofoon
Jasper van Damme – tenorsaxofoon
Jan Menu – baritonsaxofoon
Eric van der Westen – contrabas
Dirk-Peter Kölsch – drums

ZEELANDJAZZ
TERNEUZEN / MIDDELBURG
9-18 JUNI 2023

ZEELANDJAZZ.NL