Darius Brubeck maakte het verschil

Het is maart 1958 wanneer de 38-jarige Dave Brubeck met zijn kwartet (met Eugene Wright, Joe Morello en Paul Desmond) als eerste Amerikaanse jazzmuzikant achter het IJzeren Gordijn gaat optreden. We zitten nog volop in de periode van de Koude Oorlog. Jazz was volgens het communistisch regime verboden muziek en de verboden klanken die toch langzaam vanuit het Westen door de muur heen sijpelde werd beoefend en beluisterd in een undergroundscene. De Poolse tour van Brubeck met deze muziek van de vrijheid was groot nieuws en startte in Szczecin en ze deden zeven steden aan inclusief Gdańsk, Warsaw, Kraków, Wrocław, Łódź en Poznań. Brubeck reisde niet alleen met zijn vrouw Lola, maar ook zijn oudste zoon Darius en zijn jongere broertje Michael. De reis door Polen had destijds grote impact op de 10-jarige Darius. Behalve dat hij komend vanuit ‘the sunshine state’ Californië in een vreemde wereld terecht kwam maakte hij ook voor het eerst kennis met het fenomeen koude winter.

Darius Brubeck live in Paradox

PLAYING THE CHANGES
De reis wordt veel later (ook in de winter) nog eens lichtjes overgedaan. We konden het allemaal zien tijdens de Nederlandse filmpremière in het kader van het Tilburgse Music Film Festival. De toch wel aangrijpende filmdocu Playing The Changes – Tracking Darius Brubeck van regisseur Michiel ten Kleij, die hem vele jaren volgde, werd getoond in Paradox voor een volle zaal met aanwezigen. Paradox neemt sinds de eerste editie deel aan het Music Film Festival en heeft dit weekend drie film-concert-sandwiches. Deze zaterdag (de tweede avond) is Jeroen Overbeek presentator tijdens deze eerste presentatie in Nederland. Hij spreekt met de maker, de hoofdpersoon in de film en zo wordt de documentaire extra belicht.

Trailer van Playing The Changes

ZUID-AFRIKA
De documentaire is uit vele vele uren materiaal teruggebracht tot de pakkende essentie van 61 minuten waarin inzicht wordt gegeven in het leven van Darius Brubeck. Als de zoon van lag er ook altijd een zware druk op hem. Goed of excellent piano kunnen spelen is niet alleen genetisch bepaald, maar vraagt ook veel oefening en doorzettingsvermogen. Zijn verblijf in Zuid-Afrika tijdens de Apartheid vormde een belangrijk onderdeel van zijn leven. Zijn vrouw Cathy, daar geboren, werd als ‘kafferboetie’ betiteld. Als blanke vrouw was ze vriendelijk tegen zwarte mensen. Daar heeft Darius, gesteund door zijn vrouw, Afrika’s eerste universitaire jazzopleiding opgericht, die voor iedereen toegankelijk was. Hierdoor heeft hij in een tijd waarin Zuid-Afrika politiek, cultureel en maatschappelijk verdeeld was, mensen bij elkaar gebracht die in de ogen van de overheid niet gelijkwaardig waren. Darius liet zien dat muziek geen kleur kent en jazz de belichaming is van verbinding.

Darius Brubeck

I SAW YOUR FATHER
Tijdens de vertoning van de film zat Darius met zijn vrouw Cathy in het publiek. En na de pauze mocht hij zijn eigen soundtrack spelen. Er werden Brubeck-klassiekers (van zijn vader) gespeeld, maar ook eigen materiaal. Tijdens zijn eigen tournees werd hij talloze malen benaderd met de opmerking “I saw your father”, wat bijna hilarisch werd. Hij schreef een nummer met dezelfde titel.

Matt Ridley en Wesley Gibbens

JAZZANIANS
De Jazzanians was het eerste multiraciale studentenjazzensemble uit Zuid-Afrika dat buiten het land toerde. Ze waren een enorme hit en verschenen op de nationale NBC- en CBS-televisie in de VS. Na dit succes leek het logisch dat de band zou opnemen, en We Have Waited Too Long was het resultaat. Hiervan werd ook in Tilburg het nummer Se Hambo Nabo ten gehore gebracht.

Darius Brubeck en Dave O’Higgins

TAKE FIVE
Natuurlijk het bekendste nummer uit de tijd van Dave Brubeck, geschreven door diens saxofonist Paul Desmond (waarvan de naam deze avond niet één keer genoemd werd), mocht niet ontbreken. Het was de afsluiter na Matt The Cat, Dziekuje, Unsquare Dance en meer van een mooie avond met een goed verhaal en een beetje heimwee naar de westcoastjazz.

DARIUS BRUBECK QUARTET
Darius Brubeck – piano
Dave O’Higgins – tenorsaxofoon
Matt Ridley – contrabas
Wesley Gibbens – drums

Paradox Tilburg (NL)
7 september 2024
Tekst en fotografie: Ella & Eddy Westveer

DARIUSBRUBECK.COM

MUSICFILM.NL

PARADOX.NL