Noorman Daniel Herskedal gromt, klopt en zingt met zijn tuba

Het was zakelijk en artistiek een goede keuze om de Noorse tuba- en bastrompetspeler Daniel Herskedal uit te nodigen. Jazztempel Paradox was vrijdag 15 novemeber 2019 volledig uitverkocht en het kritische Tilburgse publiek was vanaf het eerste nummer onder de indruk van het muzikale spektakel. Dit jaar bracht Herskedal zijn derde album uit als bandleider en was nu voor een éénmalig concert in Nederland.
Wie denkt dat een tubaïst zich in een niche-markt bevindt, heeft misschien gelijk. Toch is Herskedal een druk baasje. Een jaar of tien geleden had hij een trio met Bert Lochs en Dirk Balthaus en speelde hij regelmatig in Nederland. Herskedal kijkt er met weemoed op terug. Ook speelden ze op het North Sea Jazz Festival in 2010. De woon-werk afstand Nederland-Noorwegen bleek uiteindelijk onoverbrugbaar en het trio viel stil. Nu werkt hij met zijn Noorse kwartet. Maar hij doet meer. Veel meer. In oktober bracht hij nog een fraaie plaat uit samen met Marja Mortensson, die zich inzet voor het levend houden van de Zuid-Saami taal en cultuur. En vandaag nog kwam zijn eerste klassieke plaat uit met zijn muziek voor hobo, cello en piano. “Daar kun je me horen, zonder dat ik te horen ben”, grapte hij. Verder werkte hij in opdracht van het BBC Concert Orchestra en zijn muziek is ook te horen in de film “The Last Black Man in San Francisco” met Brad Pitt als producer.

VIJF VENTIELEN
Ondertussen vindt de 37-jarige tubavirtuoos de weg met zijn muzikale trawanten plus eigen geluidsman naar Paradox.
In zijn vroege jeugdjaren speelde hij nog waldhoorn, maar nu bespeelt hij een grote blinkend tuba met vijf ventielen (4 voor de linkerhand en 1 voor rechts) en een bastrompet. Links naast Herskedal op het podium zit altviolist Bergmund Waal Skaslien. Verder laat hij zich begeleiden door pianist Eyolf Dale en Helge Andreas Norbakken, die al meer dan twee decennia lang één van de klankrijkste Europese percussionisten is. De set-up van zijn slagwerk is niet bepaald standaard. Hij heeft bijvoorbeeld geen grote cymbalen endorsed door een grote fabrikant. Hij heeft wel twee kale autovelgen, een grote trommel, twee djembé’s, allerlei metalen ringetjes, belletjes, en meer compromisloos en onorthodox slagwerk en gereedschap. De Tilburgse vocaliste Sanne Rambags kent hem persoonlijk. Ze vertelde dat ze pas nog op verzoek van gitariste Oddrun Lilja Jonsdottir met hem en Bugge Wesseltoft in Oslo in de studio had opgenomen.
“Misschien is het wel een beetje vreemde verzameling instrumenten”, volgens Herskedal. “Maar daar heb ik me nooit wat van aangetrokken. Het gaat er om wat muzikanten willen vertellen met hun gereedschap.”

TRILOGIE
Er worden twee sets gespeeld met werk van alle drie de uitgebrachte albums. De platen Slow Eastbound Train uit 2015, The Roc uit 2017 en Voyage uit 2019 mogen gerust als een samenhangende trilogie worden gezien. Er wordt geopend met Seeds of Language van het tweede album. En terwijl de grote glimmende tuba voor iedereen zichtbaar in de aanslag staat, houdt Herskedal zijn tubakruit nog even droog. Hij pakt als eerste de bastrompet, een octaaf lager dan de gewone trompet, voor een mooie melodielijn afgewisseld met het benadrukken van een baslijn. Dit contrabasloze kwartet ontbeert geen basklanken met de aanwezigheid van deze bezetting. De bastrompet gaat ook mooi samen met het geluid van de altviool. Even later heft hij de tuba naar zijn lippen. Het geluid is overweldigend met de lage klanken die domineren, maar het is ook opmerkelijk hoe hoog het instrument kan klinken. Met het tweede nummer, Slow Eastbound Boat, van de eerste cd, start de altviool en huilt de bastrompet als een wolf..

REIZEN
Reizen is een steeds terugkerend thema in zijn muziek. Het is ook een voorname inspiratiebron. Zijn reizen naar Syrië, Palestina en Libanon en contacten met Arabische muzikanten hebben er voor gezorgd dat meer oriëntaalse klanken en kleuren doorklinken in de Noorse composities. Het nummer dat Herskedal in opdracht van BBC Concert Orchestra, visualiseert de dansende dhow’s. Dat zijn Arabische zeilboten die met hun bemanning kleine ladingen vervoeren en speels bewegen op het water. Hij verontschuldigt hij zich dat het orkest er deze avond niet bij kan zijn. “Hou dat maar te goed”, zegt hij.
Van de hele triologie worden nummers gespeeld. In Chatham Dockyard wordt door Norbakken rijk percussief geïllustreerd welke geluiden er zoal op een drukke scheepswerf te horen zijn. En met een stroom van klanken en veel water wordt met Monsoon Coming de eerste set afgesloten.
De tweede set opent met het lyrische The Horizon en vervolgt met het up-tempo The great Race, Padua vs Passat. Op de cd speelt op het nummer The Mediterranean Passage In The Age Of Refugees de Syrische muzikant Mahet Mahmoud, een belangrijke rol als vijfde bandlid op de ud. Nu wordt de melodielijn getokkeld op de viool door Bergmund Waal Skaslien. Op The Gulls Are Tossed wederom een voorname rol voor Helge Andreas Norbakken, die vrijwel als een sjamaan bezwerend en in trance zijn samengestelde slagwerkgereedschappen beroerd.  De tijd vliegt wanneer je het naar je zin hebt.  Paper In The Wind, Batten Down The Hatches en met afsluiter Crosswind Landing wordt formeel het laatste nummer ingeluid.

TOEGIFT
Na een stampende ovatie rest er geen andere keus dan een toegift. En wanneer je denkt dat je alles al gehad hebt, volgt nog even een majestueuze masterclass. Eternal Sunshine Creates a Dessert; met alle technieken en mondacrobatiek worden de fraaiste klanken en ritmes uit de tuba tevoorschijn getoverd zonder zichtbare inspanning. Zonder enige toegevoegde electronica gromt, bromt en vibreert het instrument terwijl het publiek met bijna idolate bewondering toekijkt en luistert.

DANIEL HERSKEDAL QUARTET
Daniel Herskedal – tuba, bastrompet
Bergmund Waal Skaslien – viola
Eyolf Dale – piano
Helge Andreas Norbakken – percussie, drums

Paradox Tilburg (NL) 15 november 2019
Tekst en fotografie: Ella & Eddy Westveer