De verbinding van Sanem Kalfa

Tweeënhalve week voordat Norh Sea Jazz start in het Rotterdamse Ahoy-complex, barst het fringe festival North Sea Round Town los. Dat gebeurt stadsbreed op 125 verschillende plaatsen met ruim 350 concerten.
Sanem Kalfa is Artist in Focus 2023. Zij presenteert tijdens North Sea Round Town 2023 verschillende concerten. Haar nieuwe project Invisible Columns werd in aanloop naar- en in samenwerking met North Sea Round Town ontwikkeld. Het ging op vrijdag 23 juni in première in het Rotterdamse UNESCO werelderfgoed icoon Van Nelle Fabriek. Kalfa nodigde drie internationale artiesten uit voor deze bijzondere performance: trompettist Ambrose Akinmusire, pianist en organist Kit Downes plus live electronic artist Jan Bang. De vier musici waren tijdens Invisible Columns voor de eerste keer samen.

VAN NELLE FABRIEK
Het in 1930 voltooide groteske industriële gebouw van staal en heel veel glas was destijds een toonbeeld van functionalisme en op afstand de modernste fabriek van Nederland. In het gebouw – sinds 1985 rijksmonument – werden in 1995 alle productielijnen gestopt. In 2014 werd het op de UNESCO Werelderfgoedlijst geplaatst. Het enorme gebouw kent geen draagmuren, maar steunt op kolommen. Het multi-disciplinaire experiment van Kalfa paste daar onder de naam van Invisible Columns natuurlijk uitstekend in.

MULTIDISCIPLINAIR
De performance is multidisciplinair en introduceert tevens het geschreven woord van Gozde Turkmen, Kalfa’s mentor en gids. Er waren vooraan geheimzinnige beelden van videograaf Joost Ruigrok te zien en de stem van Teis Semey was te horen in de tekstloops voor aan bij het podium. De samenwerking met Rotterdams-Italiaanse danser Alice de Maio manifesteerde zich eveneens voorafgaand aan de muziek. Half verscholen tussen donker en licht verplaatste de atletische De Maio zich organisch dansend, kruipend en sluipend als een reptiel door, tussen en tegen de staande nieuwsgierige bezoekers. Ze vroeg aandacht door dierlijke kreten uit te roepen en soms licht tegen het wat onwennige publiek aan te schurken. De performance eindigde wanneer zij zich richting het podium bewoog, waar de vier musici al gereed stonden om ter stond het stokje over te nemen.

Invisible Columns

DOOLHOF
Met de repeterende woorden ‘I need to go’ werd langzaam aan een melodie gebouwd. Aangroeiend met klanken van hammond, electronica en een fluisterzachte trompet werd het publiek langzaam meegezogen in het geheimzinnige doolhof van Sanem Kalfa. Stapje voor stapje en laagje voor laagje vorderde het muzikale experiment in de immense fabriekshal. Met uitsluitend harde materialen in de licht in nevelen gehulde fabriekshal galmde het geluid enigszins door de ruimte. Maar wellicht paste dit juist uitstekend bij de kosmische en licht psychedelische soundscapes die de Noorse sample-tovenaar Jan Bang tevoorschijn haalde.

YOU AND I
Wat de boodschap was en waar Kalfa ons mee naar toe wou nemen bleef een beetje schimmig. Je er aan overgeven en het gewoon laten gebeuren, werkt meestal het beste. Dat de dood een rol speelde was wel aannemelijk. Met de wetenschap dat Kalfa onlangs afscheid heeft moeten nemen van haar vader maakte dat onderwerp voor haar actueel. Met de opgeworpen vraag “Have you ever died?” en de suggestie dat het daarna allemaal OK zou zijn, leek het wel of we even over de grenzen heen in het hiernamaals mochten kijken. Of op zijn minst konden horen hoe het daar mogelijk kon klinken. In ieder geval kwamen we op plekken waar we nog nooit geweest waren. Of het moest in onze dromen zijn geweest.

Jan Bang

ROLVERDELING
De aan de Zwarte Zee geboren vocalist, componist en improvisator kon een breed skala van vocale capriolen etaleren. Alles tussen fluisterzacht en krachtige melodielijnen al dan niet met een computergestuurd signaal gemanipuleerd. Zij was duidelijk ook degene die voor de verbinding zorgde en het verloop van het concert bewaakte en regisseerde. De Britse toetsenist Kit Downes bediende zich van een upstanding geprepareerde piano en een Hammond orgel waarmee hij regelmatig donkere draaiende bassen over het podium liet rollen. Soms manifesteerde hij zich ook nog even als vocalist. De Amerikaanse trompettist Ambrose Akinmusire stond letterlijk Kalfa terzijde. Hij kleurde met zijn trompet het totaalgeluid verder in. Hij liet zijn trompet bescheiden zingen of bracht percussieve elementen in de muziek.

Kit Downes

REQUIEM
De kracht van het optreden zat hem in het samenspel, het naar elkaar luisteren, anticiperen en reageren. Het muziekstuk bestond feitelijk uit coupletten met een aantal natuurlijke intermissies. Na een paar tellen rust begon de muziek na een snelle ‘reset’ opnieuw. Ontwaakt uit een droom begon de opbouw als herboren. Het slotstuk kondigde zich aan toen een trompetsolo voorzichtig met bliepjes en aanzwellend geluid werd overstemd en de spanning opdreef. Daarna nog even de zwanenzang van de trompet en met plechtstatige lange orgelakkoorden eindigde het concert als een requiem.

Invisible Columns

Sanem Kalfa kon terugkijken op een geslaagd eenmalig concert op een bijzondere plek. Ze is nog meerdere malen te zien en te horen op het festival. Raadpleeg hiervoor de agenda van nsrt.

INVISIBLE COLUMNS
Sanem Kalfa – zang, electronics
Jan Bang – electronics, samples
Ambrose Akinmusire – trompet
Kit Downes – piano, Hammond

North Sea Round Town
Sanem Kalfa’s
INVISIBLE COLUMNS
Van Nelle Fabriek
Rotterdam (NL)
23 juni 2023
Tekst en fotografie: Ella & Eddy Westveer

NORTHSEAROUNDTOWN.NL

NORTHSEAJAZZ.COM