Iconisch ICP Orchestra in PlusEtage

Het iconische orkest van de Instant Composers Pool (1967) is op bezoek bij het publiek van het bijna net zo iconische podium van de PlusEtage (1972) in Baarle-Nassau. Het is een ontmoeting van zielsverwanten waarvan de relatie al veel jaren telt. De ‘pool’ die in tegenstelling tot wat het woord suggereert, altijd een tamelijk constante invulling geeft aan het orkest kent twee vervangers deze middag. Al langere tijd wordt trombonist Wolter Wierbos wegens gezondheidsredenen vervangen door Joost Buis en deze middag valt Ben van Gelder in voor Michael Moore.
Drummer Han Bennink, één van de drie oprichters (Willem Breuker overleed in 2010, Misha Mengelberg in 2017) stelde een programma samen.

ICP Orchestra

FONDS
Instant Composers Pool (ICP) Orchestra bouwde een sterke reputatie op met gedurfde composities, originele arrangementen, ‘instant composing’ en grensverleggende improvisaties. Deze unieke stijl maakte het ensemble wereldwijd een veelgevraagde act. Het Fonds Podiumkunsten honoreerde het ensemble jarenlang met een structurele financiële toelage. Van 2017 tot 2020 ontving ICP een structurele subsidie van jaarlijks €164.200). Bij de toekenning van subsidies spelen subjectieve beoordelingen een rol. In de loop der jaren werden de beoordelingscriteria verder uitgebreid. Naast muzikale vernieuwing en verbreding worden nu ook diversiteit en inclusie meegewogen. Hierdoor voldeed ICP niet aan alle criteria voor de periode 2021-2024 en werd de subsidie niet verlengd. Zo werd in de adviezen aangegeven dat de ontregelende improvisaties van Misha Mengelberg gemist werden, terwijl de spontane interrupties van Han Bennink soms als afleidend ervaren werden. Het advies van de raad prees de artistieke kwaliteit en de geografische spreiding van het ensemble, maar uitte zorgen over de bedrijfsvoering en vond dat ICP onvoldoende scoorde op andere criteria om een rol binnen de BIS (culturele basisinfrastructuur) te vervullen. Dit besluit kwam hard aan en dreigde het orkest aan de rand van het bestaan te brengen. Toch vond het ICP Orchestra de kracht om door te gaan, en klinkt het levendiger dan ooit.

ICP Orchestra

CONCERT
De sfeer in de aula van Cultuurcentrum Baarle is opgewonden en verwachtingsvol. Het concert begint met een improvisatie-explosie en een uitvoering van Sofa van Sean Bergin, vol zwierige Zuid-Afrikaanse ritmes. Daarna volgde een melodieus en ritmisch energiek stuk van altviolist Maurice Horsthuis, een voormalig lid van ICP. Ook Arm Wiel (bekend als Poor Wheel), een zeldzaam gespeeld stuk van Misha Mengelberg, bracht een bijzondere sfeer. Dit melancholische werk, waarvan de titel verwijst naar een auto-ongeluk, werd door het orkest tot leven gebracht met onverwachte solo’s, ritmewisselingen en verbluffende interacties.

Ernst Glerum

Invaller Ben van Gelder

Ab Baars

Met het energieke 2300 Skid(d)oo, een compositie van Herbie Nichols uit de Blue Note-periode en gearrangeerd door Mengelberg, kreeg het ensemble alle ruimte voor expressieve improvisaties. De eerste set werd afgesloten met de Mengelberg-klassiekers Een Beetje Zenuwachtig en Hé Hé Hé, Waar is de marechausee – geschreven voor een melodrama uit 1977 voor een acteur en twee improviserende musici – waarmee ICP nogmaals hun veelzijdigheid en respect voor Mengelbergs nalatenschap toonde.

Joos Buis en Thomas Heberer

TWEEDE SET
Na de pauze startte de tweede set met een fraaie, gepolijste intro die al snel overging in een hoekige improvisatie van de rietblazers. Hierop volgde het opgewekte Who’s Bridge, waarbij de titel knipoogt naar de vraag wie eigenlijk de ‘bridge’ speelt in het AABA-thema. Vervolgens bracht Mary Oliver met haar intro van Baltimore Oriole van Hoagy Carmichael – in een arrangement van Michael Moore – een sfeer die deed denken aan een spiritual. Joost Buis nam hierna de melodie krachtig over en bracht het verhalende lied over het vogeltje uit Baltimore nog meer tot leven.
Twee klassiekers van Duke Ellington volgden; Solitude (1934) en The Mooche (1928), beide in verrassende arrangementen van Misha Mengelberg. Vervolgens speelde de band Thelonious Monks energieke Jackie, opnieuw bewerkt door Mengelberg. De toegift – inmiddels een geliefd vast onderdeel bij Han Benninks optredens – was het speelse De Sprong, O Romantiek Der Hazen. Met deze afsluiter eindigde de prachtige zondagmiddag in opperbeste sfeer.

ICP Orchestra

TOT SLOT
Het concert trok een royale opkomst van Belgische en Nederlandse muziekliefhebbers, die bijeenkwamen in een tijdelijke locatie van het Cultuurcentrum in Baarle. De eigen locatie van PlusEtage ligt normaal gesproken op de tweede verdieping van het voormalige klooster van de katholieke Broeders der Christelijke Scholen, maar vanwege onduidelijkheden rond achterstallig onderhoud wijkt het team noodgedwongen uit naar de aula. Dit betekent dat ze voor elk concert hun hele uitrusting moeten verhuizen, wat de inzet en flexibiliteit van de vrijwilligers  van PlusEtage des te indrukwekkender maakt.

ICP ORCHESTRA
Ben van Gelder – saxofoon/klarinet
Ab Baars – saxofoon/klarinet
Tobias Delius – tenorsax
Joost Buis – trombone
Thomas Heberer – trompet
Mary Oliver – viool/altviool
Guus Janssen – piano
Ernst Glerum – contrabas
Han Bennink – drums

PlusEtage, Baarle-Nassau (NL)
27 oktober 2024
Tekst en fotografie: Ella & Eddy Westveer

ICPORCHESTRA.COM

PLUSETAGE.NL