Volle kerken en dampende schuren luiden einde zomer in
Volle kerken, dampende schuren en prikkelende concerten. Dat waren de hoofdingrediënten van de 33e editie van de ZomerJazzFietsTour. Voor niet ingewijden sommen we nog even wat andere componenten op die mede het succes, het plezier en de exclusiviteit bepalen van dit leuke jazzfestival: groen, Gronings, Reitdiepdal, Van Starkenborgh Kanaal, Garnwerd, fietsen, schapen, koeien, weiland, gierwagens, fietspaden, wind, broodjes bal, appeltaarten, boemkaboemklengbier, bicycle-repairman, Marcel, fietsroutes, improjazz, actuele jazz, proloog en zo heeft iedere vaste bezoeker nog wel wat eigen specifieke rituelen en gewoontes op het lijstje staan. En natuurlijk was er dan dit jaar als kers op de taart een stralende laatste dag van augustus. Misschien zelfs wel een beetje te warm, maar als je het een beetje uitkiende kon je ’s avonds toch nog prima met een flink nat pak thuiskomen.
PROLOOG
Zoals het een echte fietstour betaamt, wordt altijd daags voor de grote tour een proloog ‘gereden’. Dit jaar werd de mooi opgebouwde Proloog gehouden in Vera en speelden muzikanten die in het befaamde Groningse Atelier ‘Il Sole in Cantina’ eens hun muzikale kick-off maakten.
THUIS
Het trio Kalfa|Warelis|Ekincioglu is ontstaan uit een try-out duo van vocaliste Sanem Kalfa met bassist Esat Ekincioglu en werd later met pianiste Marta Warelis uitgebreid tot de huidige act. Kalfa won in 2010 het internationale Montreux Jazz Vocalisten Concours.
De juist van haar eerste toer in Japan teruggekeerde Turkse zangeres liet merken dat ze zich hier in Nederland en in het bijzonder in Groningen thuis voelt. Hier gestudeerd en haar sterke muzikale persoonlijkheid ontwikkeld, startte ze haar set zorgvuldig rustig en sereen begeleid door subtiele toetsen van Warelis en Ekincioglu op contrabas.
Al snel wakkerde het vuur fel aan en met haar kraakheldere en lenige stem en toegepaste electronica greep ze alle aandacht. Met songs als Departure Song en Broken Hearts over een verbroken liefde krijgen de liedjes een extra emotionele verdieping. De set sluit af wanneer ook drummer George Hadow mee gaat doen.
JAZZ VOOR OUDE MENSEN
Met Kuhn Fu vs Dikeman krijgt de opening de uitbundigheid die je ook verwacht. Topenergieke bandleider en gitarist Christian Kuhn omlijst zijn nummers met Zappaïaanse aankondigingen. “Dit is puur Bertolt Brecht”, horen we iemand zeggen.
De muziek is moeilijk te kaderen, soms lijkt er wanorde, dan weer wordt alles strak omlijnd, maar alles heeft een doel. Voeg daar dan het krachtige geluid en de persoonlijkheid bij van tenor- en baritonsaxofonist John Dikeman, kostuum met stropdas, en het feest is helemaal los.
En juist op het moment dat Kuhn uitroept: “Where the fuck is John Dikeman?” verschijnt de saxofonist weer ten tonele in cowboylaarzen en een koket rood jurkje. Dit keer om te figureren in de experimentele wereldpremière van een dolle energetische opera gebaseerd op het sprookje van de gebroeders Grimm “The fisherman and his wife”.
Een sterke proloog voor een oud publiek, want “jullie zijn oud, want jullie houden van jazz”, aldus Kuhn.
En de oude jazzliefhebbers fietsten snel naar huis, want de volgende dag moesten ze fit zijn.
VIJF ROUTES
Er zijn vijf uitgestippelde routes zonder noemenswaardige thema’s. Dankzij een bijdrage van de SENA is er de Sena Performers Route; de overige routes dragen een kleur en zijn tot stand gekomen door bij de geboekte act een zo goed mogelijk passende ruimte qua akoestiek en omvang te vinden. Sommige lokaties komen in meerdere routes voor en een keuze maken uit dertig concerten levert sowieso veel dilemma’s op. Door te grasduinen in de vijf routes kun je natuurlijk je eigen marsroute bepalen, maar het inschatten van de afstanden en de wegen en fietspaden door het prachtige Reitdiepdal is best lastig. We kiezen voor gemak en volgen de Route Paars.
DRIEWIELER
Tuur Florizoone Tricycle in de Kloosterkerk van Aduard is om 12.30 uur ons startconcert. We zijn ruimschoots op tijd, maar een half uur voor aanvangstijd is de kerk met 250 plaatsen al nokvol. Laatkomers moeten wachten tot de tweede set of hun muzikale heil elders zoeken. De sympathieke Belg is een ‘repeater’ bij de tour in verscheidene samenwerkingen en heeft een flinke populariteit opgebouwd. De 20-jarige sympathieke driewieler lijkt gemaakt voor de fietstour. “In België moet ik veel moeite doen om volle zalen te krijgen”, zegt Florizoone. Hij heeft het spelen op een chromatische accordeon uitgetild tot ver boven het niveau van de lichte muziek. Het trio speelt inventieve composities en verrassende improvisaties vanuit de ziel en laat de kerkbezoekers met ingehouden adem getuigen.
BRUG
Na het concert spoedden de kerkbezoekers zich een weg naar buiten om zo snel mogelijk op het stalen ros naar het volgende concert te fietsen of te e-biken en vervolgens met zijn allen voor de nieuwe brug over het Van Starkenborghkanaal de scheepvaart voorrang te verlenen. Onze fietstrip gaat naar het 110 plaatsen tellende kerkje van Den Ham, waar de Amerikaanse bassist, filosoof en trombonist Jeb Bishop met zijn twee Duitse collegatrombonisten een ode brengt aan de trombone. Dit krachtige trio improviseert met alle onderdelen van het instrument en laat alle denkbare en ondenkbare geluiden samenvloeien tot een muzikale onderneming. Niet allemaal en voor iedereen even licht verteerbaar, maar zeker verrassend.
SCHUUR DEKKER
Door het zonovergoten groene landschap gaan wij richting Oldehove. De temperatuur gaat richting de dertig graden en ook de nieuwe schuur van Dekker biedt weinig verkoeling. Het is er snikheet en we drinken er een speciaal voor het festival gebrouwen biertje: het BoemKaboemKlengBier.
De mannen van Estafest speelden elf jaar geleden ook op het festival. Nu komen ze onze muzikale dorst lessen met o.a. Polderlucht van Oene van Geel, Frankie van Anton Goudsmit (op gitaar en een mooie effectenbak) en veel mooie nummers van Jeroen van Vliet zoals Ornette’s Clockwork en stukken uit zijn Zeeland Suite. Deze improvisatoren putten uit een aanzienlijk muziekrepertoire en vinden zichzelf ieder keer weer uit en blijven je aangrijpen.
GEEN DRUMMER
Onze fietsreis zet zich voort naar het fraaie kerkje in de dorpskern van Niehove. Mocht er al sprake zijn van een thema bij de ZomerJazzFietsTour dan was dat dit jaar ‘drummers’. Het Noorse powertrio Acoustic Unity van Gard Nilssen stond daar om kwart over vier gepland voor de eerste set. We waren ruimschoots op tijd en liepen de kerk binnen, maar we ontwaarden geen drumstel. Saxofonist André Roligheten en bassist Petter Eldh waren zonder Nilssen en zonder contrabas naar Groningen afgereisd. Nilssen, die onvervangbaar bleek, bleef liever thuis bij zijn hoogzwangere vrouw en een contrabas kon alsnog geregeld worden. En achteraf bleken Roligheten, soms dubbeltonig op sopraan- en tenorsax samen, en Eldh, ook solo heel boeiend, geen halfslachtige vervanging te zijn en dekte de naam Acoustic Unity de lading. Ook zonder drummer.
In het eeuwenoude wierdedorpje besloten we nog even in de buitenlucht van een biertje en het beschermd dorpsgezicht te genieten alvorens op het zadel te springen om naar het Griekse Tania Giannouli Trio in Oldehove te trekken. Dat concert bleek in twee routes te zijn opgenomen en daar aangekomen hoorden we door de kerkmuren heen de klanken van piano en trompet, maar de deur bleef voor ons gesloten. Vol is vol. Geen zin om te wachten tot de tweede set, maar liever op het gemakje doorfietsen naar ons geplande slotconcert De Doorrit in Garnwerd. Slagwerker Michael Vatcher was even terug uit New York en kon zo mooi op het festival meespelen. Deze had voor deze gelegenheid de Berlijnse plaatjesdraaier Joke Lanz gevraagd. “Alleen mijn moeder roept me bij m’n echte voornaam. Joke is als grap mijn bijnaam en vaste naam geworden”. De muziek van Vatcher en Lanz gaat nergens over en gaat over alles. Samen toveren ze alle denkbare geluiden als kerkklokken, autogeluiden, ondertonen, dieren, spraak uit platen en percussie vandaan en dat alles vervat in een strak en vast ritme. Geen muziek voor watjes!
En terwijl in de festival tent in Garnwerd DJ Shouting de avond in draait, kondigen naderende onweersbuien het einde van de zomer en de 33e editie van de ZomerJazzFietsTour aan. Het Afrikaanse collectief Serigne CM Gueye Allstars mogen nog spelen tot de R weer in de maand is.
ZomerJazzFietsTour #33
Groningen, Aduard, Den Ham, Noordhorn, Niehove, Garnwerd (NL)
30 en 31 augustus 2019
Tekst en fotografie: Ella & Eddy Westveer
TRIO KALFA|WARELIS|EKINCIOGLU
– Vera Groningen –
Sanem Kalfa – stem, electronica
Marta Warelis – piano, toetsen
Esat Ekincioglu – contrabas, basgitaar
KUHN FU vs JOHN DIKEMAN
– Vera Groningen –
Christian Kuhn – gitaar
Ziv Taubenfeld – basklarinet
Esat Ekincioglu – contrabass
George Hadow – drums
John Dikeman – tenor- en baritonsax
TUUR FLORIZOONE
TRICYCLE
– Kloosterkerk Aduard –
Philippe Laloy – alt-, sopraansax en fluiten
Vincent Noiret – contrabas
Tuur Florizoone – accordeon
BONE CRUSHER
BISHOP|MÜLLER|MUCHE
– Kerk Den Ham –
Jeb Bishop – trombone
Matthias Müller – trombone
Matthias Muche – trombone
ESTAFEST
– Schuur Dekker Noordhorn –
Oene van Geel – altviool, percussie
Mete Erker – tenor- en sopraansax
Anton Goudsmit – gitaar
Jeroen van Vliet – piano
GARD NILSSEN
ACOUSTIC UNITY
– Kerk Niehove –
André Roligheten – tenor- en sopraansax
Petter Eldh – contrabas
MICHAEL VATCHER|JOKE LANZ
– De Doorrit Garnwerd –
Joke Lanz – draaitafels
Michael Vatcher – drums en percussie
