Auteur van het boek Jazz in Rotterdam, Hans Zirkzee interviewde talloze jazzmuzikanten die een band met Rotterdam hebben of hadden. Muzikanten die veel reizen en mensen ontmoeten hebben vaak mooie en interessante verhalen te vertellen. 
Het interview met slagwerker Bas Vaandrager vond plaats op 20 februari 2007.
Het werd deels gepubliceerd in Jazz in Rotterdam..

OVER DE FOTO
Tooping Tooters mei 1937
v.l.n.r. Rudi Spits (as, klar), Bas Vaandrager (slw),
Ytzen Brusse (git), Kees? ( tmp),
Wim Droog ( tmp), Wim Struyck (p)
en Leo Blok (tmb) niet op de foto.

Bastiaan August ‘Bas’ Vaandrager – slagwerker, 1^e Sound Diggers (1937-1938), Swing Devils (1938), Tooping Tooters (1937), The Wild Cats (1939 met Bob van Maasdijk-as, ‘die heeft samen met Knuvers een band gehad. Zij speelden na de oorlog in de Rivièrahal’).
Oom van de schrijver Cornelis Bastiaan Vaandrager. ‘Wij noemden hem soppie, omdat hij duimde.’

Bas Vaandrager: ‘De naam Sound Diggers is gekozen naar de beroemde films ‘The Gold Diggers’ (1923, ‘29,’33, ’35, ’36 en ‘38). Toen de band later uit elkaar ging heb ik, al lopend op de Coolsingel, de naam Swing Devils verzonnen (Vanwege de bandstands met SD, zie Sound Diggers. Deze band keert nog regelmatig terug in de geschiedenis van de jazz in Rotterdam, HZ).

STRIJKJE
Ik speelde al op 17 jarige leeftijd, maar ik kreeg problemen met mijn baas. Hij vond het maar niets dat ik optrad en ‘s nachts thuis kwam. Ik maakte hem wijs dat ik in een strijkje speelde. Zelfs dat vond hij ordinair. Als hij geweten had dat wij jazz speelden…’
R.A. Dijker, de baas van het accountantskantoor aan de Westersingel waar Bas werkte, kwam er toch achter. Hij ontving 1 oktober 1938 een schrijven van de Algemene Nederlandse Bond van Musici (opgericht in 1936). Hij werd krachtens artikel 74 van de Arbeidswet gewezen op zijn verantwoordelijkheid als werkgever, want het was niet toegestaan dat semiprofs het brood uit de mond zouden stoten van de professionals en ‘de heer B. Vaandrager is ook werkzaam als musicus bij Musis Sacrum en dancing Lybelle.’
‘Wij jamden vaak in de Harmonie. Je had er jazzlezingen en platenavonden van de NHC.’ Ik (HZ) vertelde Bas dat ik Kees Hettich had gesproken, die kon bevestigen dat de NHC afdeling Rotterdam al in 1933 was opgericht. Kees heeft zelfs zijn lidmaatschapskaart en het speldje nog.

JOHNNY HOES
Bas Vaandrager: ‘wist je dat Kees Hettich jr. ook speelde?’ Senior is al 90. Bas vervolgt: ‘ik zat in de 5^e klas van de HBS in de Hofstedestraat met o.a. Johnny Hoes. Ik kwam van de HBS aan het van Alkemadeplein. Ik weet niet meer of dat het kwam omdat een aantal HBS-scholen waren gesloten, wij werden ieder geval overgeplaatst naar de Hofstedestraat. Johnny Hoes kwam van Katendrecht, ik weet niet van welke HBS. Ik heb wel nog steeds contact met hem. Hij staat weer volop in de belangstelling.’
-Hij is toch oorspronkelijk ook jazzmuzikant?-
‘Nee, dat vind ik niet.’
– Maar hij had toch ook een zanggroepje als The Mills Brothers?-
‘Ja, dat is wel zo maar het ligt eraan wat je opvatting over jazz is. Voor sommigen houdt de jazz op bij 1930, voor anderen in 1950. Ik speelde in 1937 met pianist Wim Struyck in The Tooping Tooters, met Wim Droog (tmp), Rudi Spits (as, klar), Ytzen Brusse, van de bekende Rotterdamse familie, op gitaar, trombonist Leo Blok, Kees? (tmp) en ik zelf op drums. Veel musici van de Tooping Tooters zijn naar Max Wellers’ Noise Mongers gegaan.’
-Ik zie geen hihat op de foto-
‘Een hihat, wat is dat?’
-Dat is zo’n dubbel bekken-
‘O, je bedoelt een Charleston pedaal.’

Op de foto: Sound Diggers vermoedelijk begin 1938 v.l.n.r. vooraan: Leo Hooghuis (ts), Gerard Sträter (as, slw), Jan Verbeek (git, cb). Midden: Leo Blok (tmb), Henk en Arie Ottevanger (tmp), Dick v.d. Geer (p, tmb). Boven: Bas Vaandrager

AFTERBEAT
Het typeert een fase in de geschiedenis van de jazz. Zoals eerder gememoreerd: amateurs mochten geen gages vragen voor hun optreden. Pas in 1929 kwam er in Rotterdam een jazzopleiding. De destijds optredende jazzmusici deden dat niet om den brode. Hetgeen goed te zien is op de foto. De bandleden dragen dure pakken en zij konden de prijzige muziekinstrumenten zelf betalen. De maatregel werkte averechts. De amateurs vroegen geen gages en zij werden dus veel geboekt op de kleinere podia. Tot op heden kent alle dansmuziek een afterbeat (m.u.v. de Wals). Op het Charleston (de dans) pedaal spelde men de afterbeat.

BOBTONFLIPPERS
Bas noemt de namen van de Rotterdamse musici Bob van Waasdijk (ts) en Dick de Geer, de eerste pianist van The Sound Diggers, ‘die later trombone is gaan spelen in de Bobtonflippers, het orkest van Jan Makor, Jan leeft nog. Hij woont hier achter. Hij weet wel meer over Hans Tops (cb) en verzamelaar, Bert Methöffer.’
Bas noemt Louis Siki ( tmp), de zoon van de destijds bekende bokser Battlin Siki, die in Rotterdam woonde. Battlin Siki (Louis Mbarick Fall 1879-1925) was de eerste Afrikaanse wereldkampioen boksen. Hij was getrouwd met een Rotterdamse vrouw. Hun zoon speelde trompet en viool o.a. met Coleman Hawkins in Mephisto.  Nico Simoncelli (slw), de dierenarts, speelde in The Green River Jass Band. Trompettist Cor Coppoolse, zat ook op de Hofstedestraat. Piet Le Blanc speelde in 1938 in de Swing Devils tot hij professioneel werd. Hij werd vervangen door Arie Verhoef.
‘Piet heeft op het einde van zijn leven toch nog veel aandacht gekregen, maar of hij nou zo goed was.’

DANSVERBOD
Wij spraken over de oorlog. Dat de musici gedwongen waren revue-avonden te organiseren vanwege het dansverbod(en). Hoe de razzia’s van november 1944 het definitieve einde betekende van het amusement in het bezet Rotterdam. ‘Wij speelden vaak in de kelder van de bioscoop Colosseum op de Beijerlandse Laan, daar was een dansschool en heeft het Polygoon Journaal nog een filmopname gemaakt van de Bobtonflippers t.g.v. het 15-jarig bestaan.’
– Is het niet opvallend dat zoveel jazzmusici uit die tijd op de HBS in de Hofstedestraat zaten: de trompettisten Joost van Os, Cor Coppoolse, Wim Droog, pianist Wim Struyck, Johnny Hoes en u zelf?-
‘Nu je het zegt, er was ook nog een zekere Gerrit Oberman, hij speelde ook trompet (Gerrit ‘de Stotteraar’ was dominee, Bert M). Trouwens Kees Hettig jr. speelde in Bill Brookers Band.

Bas Vaandrager overleed op 6 april 2010, op de dag dat hij zestig jaar was getrouwd.

Hans Zirkzee

Hans Zirkzee
‘mister’ jazz in Rotterdam,
muziekdocent,
saxofonist,
concertorganisator,
schrijver, jazz-historicus,
auteur van Jazz in Rotterdam
(de geschiedenis van een grotestadscultuur),
winnaar Dutilh-Prijs 2016