Nueva Manteca is nooit weggeweest
Interview met Nils Fischer
Nils Fischer / foto Aldo Olijrhoek
Zeven jaar na het album CRIME! en bijna zes jaar na het overlijden van grondlegger en bandleider Jan Laurens Hartong is er een nieuw album van Nueva Manteca; ART.
ART is een eerbetoon aan Art Blakey en The Jazz Messengers.
We spraken met percussionist Nils Fischer, die vanaf 1993 met NM speelde over het nieuwe album en om even bij te praten over de band.
De laatste plaat van Nueva Manteca dateert van 2015. In 2016 overleed Jan Hartong en nu is er een nieuwe plaat.
Kun je vertellen hoe de herstart tot stand is gekomen?
Een dag na het totaal onverwacht overlijden van Jan had ik een sessie met een beroemde gast die al lang geboekt stond in Jazz Café Dizzy. Ik wilde het eerst afzeggen, ik was ook de hele dag bezig om samen met anderen dingen voor zijn vrouw Diana te regelen. Gelukkig hebben we de sessie laten doorgaan, er schoten wel tranen in mijn ogen toen we een van Jans composities ‘Varadero Blues’ speelden als eerbetoon. Het overlijden van Jan heeft ons allemaal diep geraakt er volgde een periode van intens verdriet; het was vreselijk!
In 2018 belde Ben van den Dungen mij of we de band niet weer zouden opstarten, er was namelijk een Colombia tour binnengekomen met de specifieke vraag om Nueva Manteca. Ik speelde in de band sinds 1993 en miste het wel om Latin jazz te spelen met de unieke Manteca formule. We hebben toen aan Diana gevraagd wat zij ervan zou vinden als wij weer beginnen – zij heeft ons direct meegenomen naar de kelder waar Jans Nueva Manteca partijen bewaarde! We wilden de band wel wat kleiner maken en een frisse start maken qua bezetting. In no time hadden we ons nieuwe dreamteam bij elkaar. We gaven vervolgens hier en daar wat concerten en in 2019 volgde er ook nog een Israël tour.
Met het album gedenken jullie uiteraard ook de muzikale nalatenschap van Jan Hartong. Hoe voelt dat om zonder hem te spelen
Het gekke is dat we eigenlijk niet helemaal zonder hem spelen, sowieso in de eerste periode toen we alleen arrangementen van Jan spelden. Zeker Ben, Marc ik denken constant aan hem, hij heeft persoonlijk een muzikaal een grote stempel op ons gedrukt. En de anekdotes vliegen je om de oren bij zo’n repetitie hahaha.. Aan de andere kant missen wij hem natuurlijk heel erg, dat zal nooit voorbijgaan. Pianist en arrangeur Marc Bischoff is wel de perfecte opvolger voor Jan, en ik zeg bewust niet vervanger – hij is inmiddels zelf een veteraan met ongelofelijk veel ervaring. Hij viel eerder ook in voor Jan en was in de jaren 90 een top leerling van Jan op Codarts.
Hoe zijn jullie voor het nieuwe album bij het Art Blakey thema gekomen?
Toen het idee opkwam om weer een album op te nemen gingen we eerst aan de slag met wat nieuw eigen repertoire, en er kwamen wel te gekke dingen uit. We dachten echter op gegeven moment dat het eerste album van de nieuwe bezetting toch zou moeten voortborduren op Jans idee van een ‘concept album’. Hij kwam altijd met ideeën zoals Porgy & Bess, West Side Story, Monk Suite, Congo Square etc etc en dus ook Crime!. We hebben ons nieuwe repertoire even op ijs gelegd maar dat komt zeker uit in de toekomst! Ik wist dat Ben succesvol met een album en tour bezig was, ‘A tribute to Coltrane’. Dus wij in conclaaf voor een concept, en we kwamen erachter dat de geweldige klassiekers van Blakey nog nooit breed werden ‘getributed’ in de Latin jazz context. De perfecte uitdaging voor Nueva Manteca!
Nueva Manteca / foto Eric van Nieuwland
En waar komen de composities en arrangementen vandaan?
Ben is helemaal thuis in het oeuvre van Blakey, terwijl ik alleen maar de krakers kende eerlijk gezegd. We hebben samen met de arrangeurs de stukken uit een lange lijst met opties gekozen. Wat een geweldige stukken allemaal er ging een wereld voor me open… moeilijk kiezen! Marc Bischoff en pianist Carlos Matos -ook top alumnus van Jan – kunnen helemaal in de geest van Jan arrangeren, wel met een eigen identiteit – dat had Jan ook gewild. Onze trompettist Oscar Cordero heeft ook nog een arrangement gemaakt samen met Ben en tenslotte kwam Ben met een lead sheet van ‘This is for Albert’ en dat hebben we dan als band in elkaar gezet.
Ik kan me de band van uit het verleden herinneren met vaak een grote blazerssectie. De grote band van toen is teruggebracht naar een kwintet plus percussie. Is dat een muzikale of praktische keus geweest? En hoe werd uiteindelijk de groep samengesteld?
Je hebt gelijk, in de tijd dat we in Puerto Rico speelden, waren we zelfs met vier blazers! Een geweldige tijd was dat, heavy sound. Inmiddels hebben we allemaal met formaties gespeeld met heuse blazer secties, zoals bijvoorbeeld Timbazo, Rumbatá en veel Big band werk. Oscar speelt in secties van bands zoals Mercado Negro, Spanish Harlem Orchestra etc. Ik denk dat we allemaal toe waren aan een wat beweeglijker geheel waar de nadruk nog meer op improvisatie en experimenteren ligt dan in de oude bezetting, je zou kunnen zeggen ‘jazzier’.
De huidige combinatie van musici gaat misschien wel ook tegen het vaak opduikende cliché van ‘Latin geweld’ in. Ik heb eigenlijk nooit echt begrepen wat dat moet zijn, is dat de polyritmiek, zijn de piano tumbao’s of hoge noten van de blazers? Ik vind het gewoon muziek die net als alle muziek met veel gevoel gespeeld moet worden. Nueva Manteca klinkt nu wel wat lichter en misschien wel water opener, ik denk dat Jan dit ook zou hebben beaamd, hij begon in zijn laatste jaren nog een jazz trio omdat hij iets wilde waar de piano qua dynamiek wat meer uit de verf komt. Wat jij suggereert klopt natuurlijk ook – een kleinere bezetting is logistiek en financieel wel makkelijker. Ik zou het trouwens gewoon een sextet noemen, conga’s staan centraal qua groove in Latin jazz.
Kun je iets meer vertellen over die rol van percussie bij Nueva Manteca en jouw specifieke rol daarin?
Precies wat ik net zei dus, de conga’s (eigenlijk tumbadora’s) zijn samen met de bas de basis in de allermeeste Cubaanse muziek (en dat is Latin jazz in wezen). Jan ging bij zijn arrangementen meestal van een baslijn uit, check bijvoorbeeld zijn arrangementen van Caravan of All Blues. De melodieën zijn gebaseerd op ritme, maar de ritmes eigenlijk ook weer op de melodieën. Het is gewoon één geheel – muziek dus! Over mijn specifieke rol als percussionist in Nueva Manteca: je hebt natuurlijk een ongelofelijk rijke schat aan traditionele en nieuwere ritmes waaruit wij percussionisten putten, al is het misschien en beetje standaard geworden de afgelopen decennia, vooral buiten Cuba. In de jaren ‘40 tot en met ‘70 speelde bijna iedereen een eigen stijl en paste zijn of haar ritmes aan het repertoire aan, nu hoor je bijvoorbeeld een basisritme zoals Guaracha op een bepaalde manier te spelen (natuurlijk ook te variëren in stijl). Vroeger was dus alles wat vrijer, maar het komt nu met een nieuwe generatie congueros weer wat terug. Ik probeer op ART ook lekker de clichés te bedienen omdat de time-proof ritmes altijd geweldig zijn. Maar voor veel stukken ontstonden er nieuwe ritmes, dit gaat vanzelf met de geweldige ritmesectie met Samuel Ruiz (contrabas) en Enrique Firpi (drums). Check it out, hehe!
Wil je nog andere relevante zaken over de nieuwe plaat met ons delen, dan hoor ik dat graag.
We hopen dat mensen ART leuk vinden; wij hadden wel enorm veel plezier tijdens de hele productie. Eindelijk weer spelen! Ah nog iets waar we heel bij mee zijn. Jans vrouw Diana heeft de CD al en zij liet ons dit weten: “Ik hoor de echte ‘Manteca-Sound’! Het is mooi dat jullie die nog steeds erin houden. Ik weet zeker dat mijn lieve Jan het ‘een te gekke plaat’ zou vinden.”
Interview: Eddy Westveer
Nueva Manteca / ART
NUEVA MANTECA
Ben van den Dungen – saxofoon
Oscar Cordero – trompet
Marc Bischoff – piano
Samuel Ruiz – bas
Nils Fischer – percussie
Enrique Firpi – drums
LINER NOTES ‘ART’
ART is een tweeledig eerbetoon. Art Blakey en The Jazz Messengers was een baanbrekend fenomeen. Met veel liefde en respect voor Blakey’s ongelooflijke muzikale nalatenschap, hebben we er een eigen ‘saus’ aan toegevoegd… We hopen dat je geniet van onze guaracha, songo, cha cha, bomba en nog veel meer!
Net als Blakey, gaf onze dierbare vriend en mentor, Jan Laurens Hartong zijn jongere bandleden veel muzikale ruimte om hun kunst te ontwikkelen. Geestelijk vader van Nueva Manteca, hij was niet alleen jarenlang de pianist, bandleider, componist, arrangeur en promotor, maar kwam ook voortdurend met nieuwe ideeën en concepten voor de band. Als klassiek geschoolde pianist was hij altijd volledig op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van jazz, latin en muziek in het algemeen.
Al zijn passie en kennis werden constant geïnjecteerd in zijn creatie ‘Nueva Manteca’. We zijn hem zeer dankbaar dat hij zijn kunst op zijn eigen, unieke manier met ons heeft gedeeld.
We houden van je en we zullen je nooit vergeten – Bedankt Jan!
